BANGKOK, 19 JUN 2025 — Perdana Menteri Thailand, Paetongtarn Shinawatra, kini berdepan krisis keyakinan awam yang semakin memburuk selepas satu klip audio perbualannya bersama Presiden Senat Kemboja, Hun Sen, tular semalam. Dalam klip tersebut, beliau kelihatan seperti memberi gambaran bahawa beliau berada di pihak yang berbeza daripada tentera Thailand, sekaligus mencetuskan kritikan hebat.

Beliau menjelaskan bahawa perbualan itu bersifat peribadi dan dalam konteks rundingan, di mana beliau merujuk kepada panglima tentera. Namun, dalam klip berdurasi sembilan minit itu, penterjemah Thai-Khmer berkata merujuk kepada Paetongtarn: “Saya tidak mahu Hun Sen mendengar pihak lawan, terutamanya kerana Panglima Tentera Wilayah Kedua berasal sepenuhnya daripada pihak pembangkang.” Terjemahan itu diteruskan: “Jika beliau mendengarnya [panglima], saya harap beliau tidak tersinggung atau marah, kerana itu bukan niat kami.

“[Panglima] itu hanya mahu nampak hebat. Dia mungkin akan berkata sesuatu yang tidak menguntungkan negara. Namun apa yang kami benar-benar mahukan ialah mengembalikan kedamaian seperti sebelum konflik sempadan berlaku.” Paetongtarn berkata kenyataannya itu adalah sebahagian daripada strategi rundingan, kerana beliau sedar Hun Sen tidak menyukai panglima berkenaan.

Beliau menjelaskan bahawa panggilan tersebut berlaku pada Ahad lalu, selepas diberitahu oleh penterjemah bahawa Hun Sen berasa tidak senang dengan kenyataan yang dibuat oleh Panglima Wilayah Kedua Thailand.

“Dalam perbualan itu, saya berkata bahawa panglima telah membuat kenyataan tertentu, dan memandangkan Thailand dan Kemboja berada di posisi bertentangan ketika itu, kenyataan seperti itu adalah dijangka. Saya meminta beliau agar tidak terlalu mengambil hati,” katanya.

“Semuanya adalah usaha untuk menenangkan keadaan dan membina persefahaman, mengetahui bahawa Hun Sen sedang marah. Ia adalah satu taktik diplomasi secara senyap di belakang tabir,” tambahnya lagi. Paetongtarn menekankan bahawa perbualan itu bersifat peribadi dan tidak pernah dimaksudkan untuk disebarkan kepada umum. “Perbualan telefon seperti ini tidak seharusnya didedahkan,” katanya.

Apabila ditanya sama ada kenyataan dalam klip tersebut bahawa “panglima wilayah kedua bukan orang kita” mencerminkan pendiriannya, beliau pantas menafikannya. “Tidak. Maksud saya ialah 'kita' merujuk kepada kami dan Kemboja — bahawa kami berada di pihak bertentangan. Maka secara semula jadi, semasa perbualan, setiap pihak mungkin akan mengatakan perkara negatif tentang pihak yang satu lagi,” jelasnya.

“Tetapi niat saya adalah untuk membantu Hun Sen memahami bahawa kenyataan panglima itu perlu dilihat dalam konteks. Penterjemah telah pun memberitahu saya lebih awal bahawa Hun Sen marah selepas melihat satu klip yang melibatkan panglima tersebut.”

“Jika keseluruhan perbualan itu didengar, sebenarnya tiada masalah — kontroversi ini timbul kerana satu ayat diambil di luar konteks,” katanya lagi.

Menyentuh konteks yang lebih luas, beliau mencadangkan bahawa kebocoran klip itu mungkin mempunyai tujuan politik dalaman di Kemboja. “Saya kini memahami bahawa Hun Sen mungkin menyebarkan klip itu untuk mengukuhkan kedudukannya dalam politik domestik,” katanya. “Bermula dari sekarang, tiada lagi perbualan peribadi seperti ini,” tegasnya. Beliau juga menekankan bahawa kerajaan dan angkatan tentera tidak berkonflik, dan beliau sentiasa berbincang dengan pihak tentera sebelum mengambil sebarang tindakan.

Panglima Tentera Wilayah Kedua, Leftenan Jeneral Boonsin Padklang, berkata semalam bahawa Paetongtarn telah menghubunginya untuk memberi penjelasan tentang kandungan perbualannya bersama Hun Sen, dengan tujuan meredakan ketegangan di sempadan Thailand-Kemboja. Beliau menegaskan bahawa perbualan itu adalah bersifat peribadi dan tertutup. Beliau berkata kepada perdana menteri, “Saya tiada masalah. Saya faham.”

Paetongtarn juga menyatakan penghargaan atas kefahaman beliau. “Saya tiada bantahan. Tugas saya ialah berkhidmat untuk negara dan demi kepentingan rakyat,” tambahnya.

Setiausaha Agung Gerakan Progresif, Piyabutr Saengkanokkul, memuat naik kenyataan di Facebook, menggesa Paetongtarn membubarkan parlimen dan menyerahkan semula mandat kepada rakyat. Beliau berkata selepas hampir dua tahun mentadbir, Parti Pheu Thai masih gagal melaksanakan dasar yang dijanjikan dalam kempen. Maka lebih baik rakyat diberi pilihan semula.

Sementara itu, Ahli Parlimen senarai parti dari Parti Rakyat, Wiroj Lakkhanaadisorn, menuntut agar Paetongtarn meletakkan jawatan. “Bagaimana kita mahu yakin bahawa keputusan perdana menteri benar-benar mengutamakan kepentingan negara? Ini persoalan yang masih tidak dijawab, meskipun beliau telah memberi penjelasan,” katanya.

Akhbar Phnom Penh Post melaporkan bahawa kebocoran klip itu berlaku selepas pertukaran kenyataan secara tidak langsung antara Paetongtarn dan Perdana Menteri Kemboja, Hun Manet. Paetongtarn menuduh pemimpin Kemboja bertindak “tidak profesional” kerana menggunakan Facebook sebagai medan politik, dan kenyataan itu dibalas dengan keras oleh Hun Manet pada 17 Jun.

Klip itu diambil daripada perbualan 17 minit dan menjadi tular di media sosial semalam.

Pekerja Kemboja Terperangkap di Tengah Krisis

Pekerja migran dari Kemboja, yang sejak lama menjadi tulang belakang ekonomi Thailand, kini menjadi mangsa dalam konflik sempadan yang semakin meruncing.

Buat pertama kalinya, Presiden Senat Kemboja Hun Sen bulan ini menyeru rakyat Kemboja yang bekerja di Thailand agar pulang ke tanah air, menjanjikan peluang pekerjaan serta latihan teknikal dan vokasional, lapor Khmer Times pada Isnin.

Seruan itu datang selepas Hun Sen, bekas perdana menteri, memberi tempoh 24 jam kepada pihak berkuasa Thailand untuk membuka semula sepenuhnya pintu sempadan yang sebelum itu ditutup sebelah pihak atas alasan keselamatan. Selepas Thailand enggan mematuhi, Kemboja melaksanakan larangan import ke atas semua buah-buahan dan sayur-sayuran dari Thailand, menyebabkan ratusan lori tersekat di sempadan.

Ketegangan ini bertepatan dengan penganjuran "Perarakan Perpaduan" di Phnom Penh semalam, di mana rakyat Kemboja berhimpun menyatakan sokongan terhadap kerajaan mereka. Dalam acara itu, Hun Manet memberi bayangan bahawa para pekerja Kemboja di luar negara mungkin akan diminta pulang dalam masa terdekat — mengulangi kenyataan bapanya.

“Saya dengar berita itu. Saya tak mahu balik. Saya bekerja dan menyara keluarga di sini,” kata Peung Tuen, pekerja binaan Kemboja berusia 35 tahun yang telah menetap di Sa Kaeo selama hampir lapan tahun. “Anak-anak saya sekolah di sini. Hidup saya di sini.”

Seruan kerajaan Kemboja kepada warganya di luar negara ini berlaku di tengah-tengah peningkatan ketegangan sempadan termasuk insiden ketenteraan di pos sempadan Chong Bok di Ubon Ratchathani pada akhir Mei.

Meskipun Kemboja memberi isyarat mungkin akan menutup sempadan jika ketegangan berlarutan, Perdana Menteri Paetongtarn berkata Thailand tidak berniat untuk menghantar pulang pekerja Kemboja. Pekerja sah di bawah perjanjian dua hala akan terus dilindungi.

'Rumah Kami Di Sini'

Dikategorikan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu sebagai Negara Kurang Membangun (LDC), Kemboja berdepan cabaran infrastruktur lemah, kemiskinan luar bandar, dan perlindungan buruh yang tidak mencukupi — menyebabkan ramai warganya mencari rezeki di negara jiran seperti Thailand.

Kementerian Buruh Thailand menganggarkan terdapat sekitar 500,000 pekerja Kemboja di Thailand, dengan lebih 400,000 berdaftar secara sah, termasuk kira-kira 184,000 yang bekerja di bawah Memorandum Persefahaman (MoU).

Perdagangan antara kedua-dua negara, kebanyakannya melalui wilayah sempadan, mencecah lebih 250 bilion baht pada 2024. Pakar memberi amaran bahawa gangguan berpanjangan boleh menyebabkan kerugian sehingga 10 bilion baht sebulan jika perdagangan rentas sempadan dihentikan.

Pegawai Kemboja kini menjelaskan bahawa kenyataan mereka bukan bertujuan menguatkuasakan penghantaran pulang secara paksa, tetapi untuk menawarkan pilihan kepada rakyat.

Peung, yang kini tinggal bersama empat adik-beradiknya di tapak binaan tempatan, berkata mereka sedar situasi politik tetapi tidak terkesan secara langsung. “Kami datang untuk bekerja. Dekat, dan kami sudah bina hidup kami di sini,” katanya. “Isteri dan anak-anak saya juga di sini. Kami tak kirim wang ke kampung — kampung kami di sini.”

Ketidakpastian Menanti

Ketika ketegangan di sempadan meningkat, ramai pekerja Kemboja di Thailand kini berdepan ketidakpastian tentang masa depan mereka.

Walaupun tiada arahan rasmi penghantaran pulang setakat ini, kenyataan Hun Sen yang menyentuh soal peluang pekerjaan, sekatan ke atas barangan Thai dan langkah balas lain, mencetuskan kebimbangan dalam kalangan warga yang telah lama menetap di Thailand.

Pekerja seperti Chea Sokchea, 37 tahun, yang sudah hampir sedekad bekerja dalam sektor pembinaan di Thailand, berkata: “Saya tak pasti. Tapi gaji saya lebih baik di sini. Balik mungkin tak stabil, ramai orang mungkin balik serentak.”

Sen, seorang penjual makanan jalanan yang enggan didedahkan nama sebenarnya, berkata: “Kalau sempadan tutup, saya mungkin balik. Tapi saya buat duit bagus di sini… Saya takut sebenarnya. Saya tanggung orang lain, bukan diri sendiri saja.”

Bagi Mok, seorang tukang dobi berusia 41 tahun, kestabilan sangat penting. “Kalau saya tak cukup duit untuk sekolahkan anak saya, bagaimana?” Selepas lebih 10 tahun bekerja secara sah di Thailand, pekerja seperti Mok menganggap hidup mereka sudah terbina di sini — dengan kerja keras dan kejujuran.

“Kami datang secara sah dan tak mahu disisihkan.”

Secara keseluruhan, pekerja bimbang pasaran kerja di Kemboja mungkin tidak mampu menyerap kemasukan besar-besaran pekerja pulang dalam masa singkat.

Dalam masa yang sama, banyak majikan Thailand masih sangat bergantung pada tenaga kerja Kemboja — terutamanya dalam sektor binaan dan makanan.

Walaupun berdepan ketegangan diplomatik, insiden sempadan, dan ketidakstabilan politik, harapan Sokchea tetap sederhana: “Saya harap kami boleh tinggal di sini selama yang kami mahu… dan balik bila kami mahu.” — Bangkok Post